Testwijze edelmetalen
Het toetsen van edelmetalen is een nauwkeurig- middel om het gehalte te bepalen van het gouden object. Gehaltes zoals 8,14,18 en 21,6 krt kan je op die manier op benadering keuren en zo toch een indicatie krijgen om wat voor gehalte het gaat. We onderscheiden twee grote onderzoeksmethodes, namelijk de strijkproef en de vuurproef. In de deze bijlage hebben we het over de strijkproef, een proef die niet zomaar door een leek uit te voeren is, het verreist precisie en de nodige ervaring.
Aan de slag
Vijl nu een een te onderzoeken stukje goud af en maak hiermee drie krachtige strepen op de toetssteen. Bedruppel ze nu met een van de drie soorten toetswater. Verdwijnt de streep met 18 karaatszuur, dan is het metaal minder dan 18 krt, verdwijnt ze ook met 14 karaatszuur dan is het ook minder dan 14 krt. Verdwijnt het ook met 9 karaatszuur dan is het metaal onedel of het heeft een gehalte onder de 9 krt. Blijft de streep bij een van de drie zuren staan, bijv bij 18 krt, dan heeft het goud dat exacte karaatgehalte.
De strijkproef
Gouden kettingen, armbanden of in het algemeen samengestelde gouden voorwerpen toets je op verschillende plaatsen. Voor het toetsen gebruik je een toetssteen dit is een rechthoekig of vierkante lydietsteen, een donkere variëteit van de kiezellei. Een goede toetsteen is fijn van korrel en de vlakken moeten zijdezacht aanvoelen. De toetssteen moet regelmatig gereinigd worden door hem af te wrijven met houtskool en water. Het is aan te raden de steen licht te oliën en stofvrij te bewaren. Verder hebben we toetswater nodig, verkrijgbaar bij groothandels in juweliersbenodigdheden. Er zijn doorgaans 4 soorten beschikbaar, voor 8,14,18,en 21,6 karaat.
Indicatie
Noteer dat deze proef het niet mogelijk maakt om het fijngehalte van het edelmetaal nauwkeurig vast te stellen, maar het geeft alvast een goede eerste indicatie. Bevat het te onderzoeken goud ook ander metalen zoals zink, nikkel of palladium, dan wordt de methode om het fijngehalte te beoordelen onzeker. En zelfs volledig foutief wanneer de legering ook aluminium zou bevatten.
Gaat het om minder dan 8 karaat goud en bereik je met de strijkproef geen bevredigend resultaat, dan is er nog een manier. Los met de nodige voorzichtigheid een klein proefstukje op in salpeterzuur in een proefglaasje. Bij goudlegeringen zal een vast stuk goudmetaal of goudbezinksel overblijven, terwijl een onedele legering helemaal zal oplossen.